Waarom NJi met vragen.ai aan de slag ging

De aanleiding was duidelijk: AI ontwikkelt zich razendsnel, en raakt direct aan de rol van een kennisinstituut. Als kennis je kerntaak is, wil je zelf de regie houden over hoe die kennis gebruikt en gedeeld wordt.

Een demonstratie van vragen.ai liet zien dat dat kan. Dankzij een RAG-oplossing (Retrieval-Augmented Generation) op eigen content hoefde het NJi zich geen zorgen te maken over ‘black box’-modellen of onduidelijke databronnen.

Dat gaf vertrouwen. Zeker omdat vragen.ai aantoonbaar voldeed aan de hoge eisen rond security, privacy en datacontrole. Zo kon het NJi veilig experimenteren met AI, zonder risico dat externe modellen leerden van hun data.

Het NJi ontwikkelde samen met Vragen.ai een eigen AI-zoekassistent: Vraag het NJi. Een hulpmiddel dat vragen beantwoordt op basis van eigen kennis, mét bronvermelding en binnen duidelijke veiligheidskaders. En dat bezoekers helpt hun weg te vinden in de veelheid aan informatie op de NJi-website.

Van geen early adopter naar AI-ambassadeur

Marleen van Riet, senior communicatieadviseur bij het NJi, stond aan het begin van het traject nog terughoudend tegenover AI. Ze gebruikte het weleens, maar voelde zich geen ‘early adopter’. De techniek sprak niet direct aan, en de termen en werking waren nog onbekend. “Hoe werkt generated AI? Wat is een language model?”

In de samenwerking met het vragen.ai-team veranderde dat. Door mee te bouwen aan de tool kreeg ze inzicht in hoe je AI verantwoord inzet, hoe je sturing houdt op inhoud en hoe belangrijk dat is binnen een kennisorganisatie als het NJi.

"Ik snap nu beter wat AI is en hoe je het verantwoord inzet. En daardoor sta ik er veel meer voor open. Ook voor de ethische en maatschappelijke vraagstukken."

- Marleen van Riet, senior communicatieadviseur bij het NJi

De ervaring bracht niet alleen meer begrip, maar ook vertrouwen. Zelfs een extern AI-event leverde inmiddels weinig nieuws op: binnen het NJi is het AI kennisniveau al flink omhoog gegaan.

De assistent als wegwijzer in een overvloed aan informatie

Kennis is het kernproduct van het NJi. Die willen ze blijven duiden, verspreiden en beheren, op een manier die past bij hun inhoudelijke standaarden. Met als continu doel: iedere doelgroep sneller en gerichter helpen het juiste antwoord te vinden.

Die onderliggende kennis is zorgvuldig opgebouwd, wetenschappelijk onderbouwd en inhoudelijk sterk. Juist daarom is betrouwbaarheid één van de grootste aandachtspunten. Als de AI-assistent iets fout zegt, raakt dat direct aan de geloofwaardigheid van het NJi. Dat was de grootste interne zorg.

Daarom is gekozen voor een voorzichtige inzet. Geen vrije chatbot die ‘een gesprek voert’, maar ook geen kale zoekmachine. Vraag het NJi zit daar bewust tussenin. De assistent kan in sommige gevallen korte antwoorden geven en verwijst vooral gericht naar betrouwbare bronnen op de website. Zo blijft de inhoud binnen de kaders van het NJi.

Inzicht per doelgroep op basis van echte vragen

Het NJi deelt haar kennis doelgroepgericht: voor professionals, beleidsmakers, ouders, jongeren en het onderwijs. Oorspronkelijk lag de focus vooral op professionals en beleid. Tijdens corona werd duidelijk dat ook ouders veel behoefte hadden aan betrouwbare informatie. Sindsdien is deze doelgroep structureel toegevoegd. Ook jongeren krijgen steeds vaker een eigen plek in het aanbod.

Dat heeft gevolgen voor hoe de kennis wordt ontsloten. Op de website krijgen bezoekers nu content te zien die aansluit op hun profiel. Diezelfde lijn is doorgetrokken in de AI-assistent. Per doelgroep is een aparte configuratie ingericht: in toon, inhoud en welke informatie relevant is. Gebruikers kiezen hun perspectief, en de assistent stemt de antwoorden daarop af.

Tegelijkertijd wil het NJi meer inzicht: waar zijn doelgroepen écht naar op zoek? Om dat mogelijk te maken, is een extra datalaag toegevoegd. In het dashboard van vragen.ai is nu zichtbaar welke vragen uit welke doelgroep komen. Voorheen was dat niet mogelijk.

Dat maakt het mogelijk om gerichter te monitoren en analyseren. Per doelgroep kijkt een eigen cluster van medewerkers mee, en wordt de configuratie bijgesteld waar nodig. Zo ontstaat steeds scherper beeld van wat er leeft én waar kennis ontbreekt.

Ingericht op veiligheid en betrouwbaarheid

De AI-assistent is zorgvuldig ingericht met aandacht voor veiligheid, privacy en betrouwbaarheid. Bij gevoelige onderwerpen zoals depressie, zelfmoord of persoonlijke casussen volgt de assistent extra richtlijnen. Hij gaat hier niet inhoudelijk op in, maar verwijst direct naar passende hulp of de contactpagina. Persoonsgegevens worden automatisch geanonimiseerd.

Nieuwsberichten zijn uitgesloten, omdat ze snel verouderen. En specialistische databanken zoals richtlijnen, instrumenten en cijfers zijn vindbaar voor de AI, maar worden niet inhoudelijk weergegeven. In plaats daarvan verwijst de assistent naar de bron. Zo blijft de context behouden en worden risico’s rondom interpretatie voorkomen.

Per onderwerp en bron is gekeken welke rol de AI mag spelen: wel of niet tonen, wel of niet duiden, altijd met controle.

Wat vragen.ai zichtbaar maakt

"Het is onze kerntaak om te zorgen dat we de kennis up-to-date hebben. Dit is een vliegwiel wat dit kan stimuleren."

- Marleen van Riet, senior communicatieadviseur bij het NJi

Tijdens de testfase werd duidelijk dat niet alle kennis even actueel was. Vooral bij cijfers bleek dat de AI soms terugviel op oudere bronnen, omdat er simpelweg geen recentere data beschikbaar was.

Dat gaf aanleiding om scherper te kijken naar inhoudelijke actualiteit. De assistent laat direct zien waar informatie achterloopt of ontbreekt. Voor het communicatieteam helpt dit in de signaalfunctie richting de organisatie. Het helpt om gerichter te prioriteren welke dossiers vernieuwing nodig hebben. En om inhoud sneller te verbeteren, op basis van echte vragen van gebruikers.

Van scenario’s naar livegang

In het begin lag de nadruk op testen. Veel ‘wat als’-situaties werden verkend, met oog voor risico’s en uitzonderingen. Wat als iemand een casus invoert? Wat als er een gevoelig onderwerp wordt aangestipt? Wat als data verouderd blijkt?

“We zaten vast in de hypothetische scenario’s. Het werd een moeras van ‘wat-als’-vragen. Dat was het moment om met elkaar te zeggen het wordt tijd op live te gaan.”

- Marleen van Riet, senior communicatieadviseur bij het NJi

Toch komt er een moment waarop je niet eindeloos kunt blijven testen. Dankzij een duidelijk mandaat van de directie durfde het NJi die stap te zetten: live gaan, en leren van de praktijk.

Het NJi beschikt nu over een AI-zoekassistent onder eigen regie. Die maakt betrouwbare NJi-kennis beter vindbaar en levert waardevolle inzichten per doelgroep op. Tegelijkertijd versnelt dit de interne ontwikkeling van AI-vaardigheden.

Wat het NJi aan andere organisaties wil meegeven

Zie het als een strategisch experiment, maar wél met regie. En denk vooraf na over monitoring: een live-assistent vraagt ook iets van je organisatie.

“Zorg dat de juiste mensen uit de organisatie aan boord zijn én meetesten. Wij hadden bijvoorbeeld echt de inhoud nodig om de antwoorden te kunnen beoordelen. Verzand vervolgens niet in het eindeloos testen van ‘wat als’-scenario’s. Uiteindelijk krijg je met echte gebruikers het beste beeld van welke vragen daadwerkelijk gesteld worden.

Richt de monitoring goed in, met duidelijke doorloop, beheer en eigenaarschap. Zo krijg je inzicht in wat er leeft, hoe de tool werkt – én waar je als organisatie iets te doen hebt.”

- Marleen van Riet, senior communicatieadviseur bij NJi

Vooruitblik: stap voor stap vooruit

De komende tijd wil het NJi verder bouwen. Met betere doelgroepenanalyses op basis van praktijkvragen. Met structurele verbeteringen in de actualiteit van hun content.

De assistent is nu opgenomen in het menu van de website. Het gaat nog om een pilotfase, waarin het NJi met echte gebruikers test hoe de tool functioneert en wat er nog nodig is. In januari volgt een evaluatie om te bepalen hoe de inzet wordt voortgezet.

Op termijn zou de assistent mogelijk de volledige zoekfunctie kunnen vervangen. Dat is nu nog niet aan de orde, maar de basis ligt er en het proces is iteratief. Iedere stap levert nieuwe inzichten op.

Ook aan de slag met een eigen AI-zoekassistent?

Wil je net als het NJi veilig experimenteren met AI op je eigen kennis, met volledige controle over bronnen, antwoorden en doelgroepen? Vragen.ai helpt je met configuratie, optimalisatie en monitoring.